Akcja powieści „ W pustyni i w puszczy ” zaczyna się w roku 1884 w Port Said. Stanisław Tarkowskiego i Angielka Nelly Rawlison rozmawiają oni o aresztowaniu żony sudańskiego dozorcy Smaina – Fatmy – i jej dzieci przez Anglików. Tymczasem zbliża się Wigilia. Staś dostaje na święta wymarzony sztucer, a Nel olbrzymiego psa – mastifa, któremu nadaje imię Saba, co po arabsku znaczy lew. Fatma namawia jednego ze służących panów Tarkowskiego i Rawlisona – Chamisa – by razem ze swoimi kuzynami – Gebhrem i Idrysem – uprowadził Stasia i Nel, którzy mają posłużyć za „okup” dla Anglików za nią samą i jej dzieci.