Aleksander Świda to człowiek dumny, hardy i honorowy, acz porywczy. Dla idei i miłości swojego serca jest gotów poświęcić życie. Pewnego dnia zostaje fałszywie oskarżony przez swego sąsiada, Dominika Czaplica, o podpalenie zabudowań sąsiedzkiego majątku. Aleksander na wiele lat znika z okolicy.
Tymczasem wybucha powstanie. Rząd Narodowy wzywa Świdę do udziału w walce. W pierwszej chwili Aleksander odmawia, uznając ten zryw za źle przygotowany i groźny dla Polski. Słucha jednak głosu jedynego człowieka, któremu wierzy bezgranicznie: ukochanej kobiety. Angażuje się w walkę. Los ponownie styka go z Czaplicem, który kolaboruje z wrogiem... „ Pożary i zgliszcza ” to ciekawa i wciągająca od pierwszego akapitu lektura.